I dok Evropski parlament traži ubrzano pristupanje Ukrajine EU, mađarski premijer Viktor Orban poručuje da bi integracija zemlje koja je u ratu “predstavljala ozbiljnu prijetnju stabilnosti bloka”.
Krajem juna u pojedinim domaćim i regionalnim medijima poput portala: Borba.me (arhivirano), In4s (arhivirano), Tanjug.rs (arhivirano), Politika.rs (arhivirano) Sputnik Srbija (arhivirano), Informer (arhivirano), Euronews.rs (arhivirano), Srna.rs (arhivirano), Dnevnik.rs (arhivirano), RTRS (arhivirano), Argumenti (arhivirano), Banja Luka.net (arhivirano), Okvir.net (arhivirano), Vesti online.com (arhivirano), Slobodan pečat.mk (arhivirano) odjeknula je informacija da je Mađarska sprovela referendum na kojem se stanovništvo dominantno negativno izrazilo o ulasku Ukrajine u EU.
“Objavljeni rezultati referenduma: 95 odsto Mađara reklo “ne” Ukrajini u EU
Orban: 95 odsto ispitanika na referendumu odbacilo ulazak Ukrajine u EU
Orban: 95 odsto Mađara reklo “ne” Ukrajini u EU”, neki su od naslova koje su mediji objavili.
Istu informaciju je podijelilo i više korisnika Fejsbuka. (1, 2, 3, 4) (arhivirano)
Prije svega, tvrdnja da je Mađarska sprovela referendum nije tačna.
Početkom 2025. godine mađarska vlada je sprovodila takozvane „nacionalne konsultacije“, odnosno anketu pod nazivom „Voks 2025“, tačnije „Glasanje Mađarske 2025“ (arhivirano) u okviru koje je građanima postavljeno pitanje da li podržavaju članstvo Ukrajine u EU u aktuelnim okolnostima.
Premijer Viktor Orban i zvaničnici vlade objavili su da je 95% učesnika bilo protiv članstva Ukrajine, i to uz izlaznost od više od 2 miliona ljudi.
“Viktor Orban je objavio konačne rezultate konsultativne ankete Voks2025 o pristupanju Ukrajine Evropskoj uniji uoči samita EU u četvrtak. Premijer je rekao da je ukupno glasalo 2 miliona 278 hiljada ljudi, od kojih je 2 miliona 168 hiljada, odnosno 95 procenata onih koji su glasali, bilo protiv članstva Ukrajine u EU, dok je preostalih 5 procenata glasalo za pristupanje Ukrajine”, prenio je mađarski medij Telex.hu (arhivirano).
Dakle, jasno je da ni Orban, a ni mađarski mediji nijesu izvijestili o rezultatima referenduma, već ankete.
Mađarski mediji problematizuju (arhivirano) broj građana koji su odgovorili na anketu, ukazujući da se, u odnosu na ukupan broj birača u toj državi, manje od jedne trećine njih izjasnilo na pitanje o statusu Ukrajine kao članice EU.
“Ni ovog puta nije bilo riječi o referendumu, već samo o anketi, odnosno nacionalnim konsultacijama, koja nema pravno obavezujuću snagu i može se koristiti isključivo kao politički alat. Važno je pitanje koliko se uopšte mogu smatrati pouzdanim podaci o broju ispitanika i odgovorima „za” i „protiv”.
Ta „ubjedljiva većina” u najnovijim nacionalnim konsultacijama o novim ekonomskim mjerama vlade, na primjer, iznosila je 1,35 miliona ljudi – što je samo 16% od ukupnog broja građana sa pravom glasa u 2022. godini – koji su odgovorili na veoma ciljano formulisana pitanja i podržali 95–99% vladinih mjera. Na izborima 2022. godine, 8,2 miliona ljudi imalo je pravo glasa, što znači da je u sadašnjem Voks2025 učestvovalo približno 28 procenata birača”, navodi se u tekstu mađarskog medija Telex.hu,
Dakle, mađarska vlada sprovela je tkz. „nacionalne konsultacije“, na osnovu kojih tvrdi da je većina građana protiv članstva Ukrajine EU, ali pomenute konsultacije nisu isto što i legitimni, validni i transparentni nacionalni referendum.
Tumačenje rezultata nacionalnih konsultacija su pod punom kontrolom vladajuće stranke na čelu mađarske vlade, što je jedna od spornih karakteristika ovog procesa.
Kolege iz Faktografa (arhivirano) koje su se takođe bavile medijskim izvještavanjem o ovoj temi su u analizi kazale da vladina anketa o pristupanju Ukrajine EU nije sprovedena u politički neutralnom okruženju.
Pojašnjavaju da su građanima uz anketu dostavljene tvrdnje o ekonomskim, socijalnim i bezbjednosnim rizicima, čime se sugerisao negativan stav prema ukrajinskom članstvu, kao i da ovakav pristup ukazuje na namjeru da se oblikuje javno mnjenje u skladu sa već formiranim stavom mađarske Vlade.
“U koverti — a koja je poslata na adrese mađarskih građana zajedno s pitanjem o pristupanju Ukrajine Evropskoj uniji — stajalo je da bi, u slučaju članstva Ukrajine, „nestali fondovi EU namijenjeni Mađarskoj, a sav novac bi išao u Ukrajinu”. Takođe, u pismu koje je poslato uz pitanje, navedeno je da „Brisel forsira ogromno zajedničko zaduživanje, što znači da bismo se svi zajedno zaduživali zbog ubrzanog članstva Ukrajine”, dodaje se u analizi hrvatskog faktčeking portala.
Zbog činjenice da je netačna tvrdnja da se mađarski narod putem referenduma izjasnio o članstvu Ukrajine u EU, već da je u pitanju uputnik koji je pripremila mađarska vlada, medijske i objave na društvenim mrežama ocjenjujemo ocjenom dezinformacija.
Ocjenu “Dezinformacija” dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.