Institut za javno zdravlje Crne Gore (IJZCG) je na pres konferenciji 26. juna predstavio podatke o navikama korišćenja psihoaktivnih supstanci, o čemu su pojedini mediji izvijestili na sljedeći način:
“Žene u Crnoj Gori više koriste drogu nego muškarci”
Tekst praćen ovim naslovom objavili su Pobjeda (arhivirano), Gradski portal (arhivirano), Standard (arhivirano), In4s (arhivirano), Borba.me (arhivirano), Dnevno.me (arhivirano), Kodex.me (arhivirano), Mondo.me (arhivirano), A Plus portal (arhivirano), PV Informer (arhivirano), Press online portal (arhivirano), Adria portal (arhivirano), RTNK (arhivirano).
Isti naslov su prenijeli i pojedini regionalni mediji.
Tanjug.rs (arhivirano) je ovu izjavu prepisao specijalisti socijalne medicine iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore (IJZCG), dok je portal 24 Sedam.rs (arhivirano) u naslovnoj konstrukciji objavio:
“Crnogorke se više drogiraju nego Crnogorci! Šok istraživanje!”
Na ovu tvrdnju su reagovali i korisnici društvenih mreža. (1, 2, 3) (arhivirano)
Međutim, naslov da „žene u Crnoj Gori više koriste drogu nego muškarci“ je manipulativan i dovodi u zabludu čitaoce, sugerišući da se odnosi na širu grupu ljudi koji su u našoj državi identifikovani kao zavisnici.
U suštini, riječ je o rezultatima istraživanja IJZCG u kojem je učestvovalo 460 osoba, korisnika psihoaktivnih supstanci, koje su samoinicijativno popunile upitnik na internetu, što su pojedini mediji djelimično pojasnili u samom tekstu, a drugi ipak ne.
Pobjeda je navela u tekstu da, od 460 ispitanika koji su korisnici psihoaktivnih supstanci, njih ukupno 61,8 odsto ispitanih žena koristi drogu.
“U Crnoj Gori 61,8 odsto ispitanih žena koristi drogu, što je u poređenju sa zemljama Evrope više za skoro 20 odsto. Psihoaktivne supstance, s druge strane, koristi 38 odsto muškaraca koji su učestvovali u istraživanju, što je manje nego u Evropi, gdje se bilježi 59 odsto. To je pokazala analiza Instituta za javno zdravlje Crne Gore, koja je sprovedena onlajn na 460 korisnika/ca droga”.
Međutim, drugi portali – Gradski, Standard, In4s, Borba.me, Dnevno.me, Kodex.me, Mondo.me, A Plus portal, PV Informer, Press online, Adria, RTNK nisu čak ni u tekstu precizirali informaciju o uzorku na kojem je istraživanje sprovedeno, odnosno da je na upitnik odgovorilo 460 zavisnika od psihoaktivnih supstanci, dovodeći tako čitaoce u zabludu.
Međutim, ono što je u medijskim izvještajima izostavljeno jeste da je riječ o istraživanju koje ne može biti reprezentativno u odnosu na opštu populaciju, a što su iz IJZCG jasno saopštili.
Specijalista socijalne medicine, dr Ljiljana Golubović predstavljajući nalaze istraživanja ispred IJZCG (arhivirano), pojasnila je da se rezultati ne mogu da ukažu koliko ljudi uopšte u cijeloj populaciji koristi psihoaktivne supstance.
“Iako onlajn istraživanja daju veliki doprinos pri izučavanju problema upotrebe droga i tržište droga, mora se naglasiti da ona nisu bez ograničenja. Važno je napomenuti da se u ovim internet istraživanjima uglavnom radi o samo odabiru osoba koje koriste droge i često u ovim istraživanjima, prethodno unaprijed nije definisana veličina okvira uzorkovanja. Iako se često sprovode na jako velikom uzorku osoba koje koriste droge, ona ne mogu biti reprezentativna za istraživanja u opštoj populaciji ili bilo kojoj drugoj definisanoj populaciji koja se odnosi na ljude koji koriste droge. Zbog toga se rezultati ovih istraživanja ne mogu koristiti za proračun procjene prevalencije upotrebe droga u opštoj populaciji, a naučnici bi trebalo da budu vrlo oprezni prilikom tumačenja rezultata ovih istraživanja”.
Ne postoji precizna evidencija zavisnika
U Crnoj Gori evidencija o broju zavisnika od droga vodi se putem zvaničnog Registra narkomanije (arhivirano), za koji je nadležan IJZCG.
U registar se unose podaci o osobama koje su se javile u zdravstvene ustanove zbog problema povezanih sa upotrebom droga, odnosno koje započinju tretman u nekoj od zdravstvenih ustanova tokom kalendarske godine.
To znači da izostaju informacije onih osoba koje nisu tražile pomoć ili nisu registrovane kroz zdravstveni sistem.
Prema zvaničnim podacima Ministarstva zdravlja koji su saopšteni (arhivirano) u decembru 2024. godine, u Crnoj Gori ima 1.200 korisnika droga, a predstavnici tog resora su naveli da “procjene sugerišu da bi taj broj mogao biti i do tri puta veći”.
Sa druge strane, istraživanje nevladine organizacije Juventas pokazalo je (arhivirano) 2023. godine da je u tom trenutku više od 6.000 osoba u Crnoj Gori koristilo drogu.
Činjenica je podaci variraju i da ne postoji precizna evidencija o broju zavisnika, a istraživanje koje je IJZCG predstavio 26. juna ne mogu poslužiti za izvođenje zaključka da žene u Crnoj Gori više koriste drogu nego muškarci, kako se tvrdi u medijskim objavama.
S obzirom na činjenicu da su mediji koristili tačne podatke, ali iz njih izvukli netačan zaključak koji je završio u naslovima, objave ocjenjujemo kao grešku.
Ocjenu “Greška” dobija medijski izvještaj u kojem uredništvo medija napravi grešku objavom netačne informacije ili prenošenjem neprovjerene vijesti iz drugog izvora ali i loše interpretacije tačnih podatka, bez očite namjere dezinformisanja javnosti. Ovakav izvještaj može biti veoma štetan u nekim slučajevima, a nakon ponavljanja prenošenja vijesti sa nepouzdanih izvora, možemo govoriti i o namjeri nekog medija da prenošenjem netačnog sadržaja utiče na javnost.
Edit: 23.7.2025.
Portal Adria objavio je ispravku u svom origanalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovao prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.