Neki se plaše da će “pametni sistemi” pratiti svaki naš korak, dok drugi sumnjaju da će digitalni podaci recimo služiti i skrivenim namjerama.
Više korisnika Fejsbuka podijelilo je video u kojem se vidi da jedna žena pokušava da plati račun koristeći telefon na kojem se učitava fotografija nepoznate muške osobe. Objave prati komentar da će se biometrijski podaci, odnosno fotografija lica ubuduće zloupotrebljavati za finansijska plaćanja. (1, 2, 3, 4, 5) (arhivirano)
“Ako ste predali biometriju, sada će svako moći da plati na kasi vašim licem”, piše, između ostalog, u jednoj od objava.
Video se dijelio uglavnom na ruskim Telegram kanalima (arhivirano), društvenoj mreži VK (arhivirano) i drugim ruskim portalima (arhivirano).
Zapravo, video je odgovor na uvođenje novog sistema plaćanja u Rusiji, identifikacijom lica.
Osim u Rusiji, tkz. “face pay” uveden je u Kini, Južnoj Koreji i Indiji.
Face pay sistem, odnosno biometjrisko plaćanje prvi put u Rusiji uvedeno je (arhivirano) u oktobru 2021. godine u moskovskom metrou. Putnici su mogli da plaćaju putovanje putem prepoznavanja lica, povezujući svoju fotografiju, bankovnu karticu i metro karticu sa posebnom aplikacijom. Od tada je sistem uveden na više od 240 metro stanica u Moskvi, a tada je proširen (arhivirano) i na druge gradske linije.
Pored metro sistema, iste godine je ruska maloprodajna grupa X5 lansirala (arhivirano) sistem plaćanja pod nazivom “smile-to-pay” u svojim prodavnicama. Ovaj sistem omogućava kupcima da plaćaju roba jednostavnim prepoznavanjem lica, a da ne moraju pokazivati karticu ili plaćati gotovinom.
Međutim, sistem face pay plaćanja prostim pokazivanjem fotografije druge osobe, npr. na telefonu nije moguće obaviti, jer su sistemi dizajnirani tako da spriječe takvu vrstu zloupotrebe.
Brojni korisnici su snimili “plaćanje osmjehom” i u jednom od videa objavljenih na Ju Tjubu (arhivirano) vidi se da sistem zahtijeva od korisnika da se pomjeri, uz sugestiju u kom pravcu.
Biometrijsko plaćanje, odnosno skeniranje lica obavlja se uz pomoću posebnih kamera ili uređaja koji provjeravaju autentičnost osobe i pokrete lica. Sistem ne prepoznaje samo fizičke crte lica, već i da li je osoba ispred kamere uživo prisutna ili je ispred kamere samo statična fotografija.
A na snimku koji se dijeli ne vidi se da je žena platila račun koristeći fotografiju muškarca. Video je manipulativno montiran, da navede gledaoce na takav zaključak. U suštini, u prvom momentu prikazuje kada žena približava fotografija muškarca, ali onda se na aparatu za plaćanje ne prikazuje da je transakcija uspješno obavljena. Zato što vjerovatno i nije.
Litvanska fakt-čeking platforma Delfi se takođe bavila (arhivirano) ovim snimkom, a u analizi su ukazali da ovi sistemi ne reaguju na obične fotografije lica, već zahtijevaju trodimenzionalnu 3D, realnu i živu osobu ispred kamere.
Dakle, činjenice pokazuju da biometrijski podaci, odnosno vaše lice ne mogu biti zloupotrijebljeni na način kako je to prikazano na snimku koji je predmet ove objave. Nije moguće platiti tuđom fotogarfijom u biometrijskim sistemima plaćanja, jer postoje mehanizmi koji onemogućavaju takvu zloupotrebu.
Iz tog razloga, objave ocjenjujemo ocjenom lažna vijest.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.