Bilo da je u pitanju državna ili lokalna vlast, istraživanja javnog mnjenja uvijek izazovu zainteresovanost građana, koji se bar na kratko zadrže da pročitaju informacije o recimo rejtingu njima omiljenog/e političara/ke. Ipak, vrlo često, te ankete se plasiraju bez navođenja ko ih je radio što ih automatski čini nepouzdanim i otvara sumnje da im je cilj manipulacija publikom.
Upravo nalaze jednog takvog istraživanja objavio je 29. septembra portal PRESS (arhivirano), a odnose se na stepen povjerenja građana o kandidatima koji su učestvovali na prošlogodišnjim podgoričkim lokalnim izborima, uključujući i sadašnjeg gradonačelnika Sašu Mujovića.
Informacija je podijeljena na zvaničnoj Fejsbuk stranici (arhivirano) portala, a preuzeta je i od strane drugih stranica ove društvene mreže. (1,2,3) (arhivirano: 1,2,3).
U tekstu se navodi da je istraživanje sprovedeno u Podgorici, u periodu od 17. do 25. septembra za, kako navode, potrebe jedne nevladine organizacije, kao i da je urađeno na uzorku od 1056 ispitanika.
Ono što je zanimljivo jeste grafika kojom su predstavljeni najnoviji nalazi istraživanja koje je objavio pomenuti portal.
Riječ je o identičnom vizuelnom prikazu koji je koristio Centar za demokratsku tranziciju (CDT) prilikom praćenja lokalnih izbora u Podgorici, odnosno vizuala na kojem je prikazana konačna projekcija rezultata na izborima održanim prošle godine u glavnom gradu. U to se možete uvjeriti uz pomoć svega nekoliko klikova putem sajta organizacije, kao i You Tube kanala.
Grafički prikaz konačnih rezultata u Podgorici, 30.09.2024, foto: CDT
Na osnovu prikazanog jasno je da je portal PRESS (ili izvor informacije, odnosno navodni autor istraživanja i vizuelizacije podataka) iskoristio djelove grafike CDT-a, korigujući vizual u dijelu rasporeda određenih kandidata (recimo zamijenjena su mjesta kandidata PES-a Saše Mujovića i kandidata Podgoričke liste Andreja Milović) i ono najvažnije – prikazane su drugačije brojke i kontekst.
Raskrinkavanje je uputilo pitanja redakciji portala PRESS o tome ko je sproveo pomenuto istraživanje, za čije potrebe je urađeno i ko je autor vizuala kojim su ilustrovani podaci, međutim nijesmo dobili odgovor do trenutka objavljivanja ovog teksta.
Dodatno, portal PRESS nije poštovao Kodeks novinara/novinarki Crne Gore (arhivirano) u dijelu koji se odnosi na objavljivanje rezultata istraživanja javnog mnjenja.
Kodeks jasno propisuje sljedeće:
“Kada objavljuju rezultate agencija za ispitivanje javnog mnijenja, mediji treba da navedu broj ispitanika, datum sprovođenja istraživanja, identitet naručioca istraživanja, kao i pitanja postavljena u anketi.
Ako niko nije naručio istraživanje, mediji treba da istaknu da je ono sprovedeno na inicijativu same agencije”.
Dakle informacije objavljene na portalu PRESS o rejtingu političara ne temelje se na jasnom izvoru, niti je moguće utvrditi tačnost prikazanih podataka, jer autor teksta ne nudi odgovor na pitanje ko je sproveo istraživanje, niti za čije potrebe.
Jasno je da je zloupotrijebljen vizuelni identitet Centra za demokratsku organizaciju (CDT) u dijelu koji se odnosi na prezentovanje podataka, te da je originalni grafik nevješto izmijenjen i da je kao takav mogao navesti čitaoce na pogrešan zaključak, posebno u kontekstu informacije da je istraživanje naručeno “za potrebe jedne nevladine organizacije”.
Tome treba dodati i činjenicu da je gore prikazani vizual CDT-a emitovan u programu koji je tokom izbornog dana, osim na You Tube kanalu organizacije, prenošen u većini crnogorskih medija, uključujući televizije i online portale, pa je samim tim dokaz i veće prepoznatljivosti ove nevladine organizacije.