Genetski modifikovana hrana (GMO) i „trovanje ljudi“ putem iste, jedna je od omiljenih tema za koju teoretičari zavjere uvijek pronađu inspiraciju. Razni su načini da se potkrijepe tvrdnje iz spektra teorija zavjera koje se tiču životinja i hrane životinjskog porijekla, a jedan od posljednjih primjera tiče se Fejsbuk objave u kojoj se poziva na zaustavljanje „trovanja hrane“.
„Cijepe krave, svinje, piliće a evo sad i losose! ONI SMATRAJU da sve živo što se najčešće koristi za ishranu mora biti vakcinisano. Tu hranu konzumiramo začinjenu salatama od GMO biljaka… još ako su i konzumenti bocnuti, to je za NJIH bingo! Stop trovanju hrane i ljudi…”, piše u fejsbuk objavi (arhivirano ovdje) u kojoj je podijeljen video na kojem se vidi mehanizacija koja podsjeća na proizvodnu traku, gdje se zaustavljaju ribe ispod automatske igle.
Tragajući za objašnjenjem onoga što je sadržaj objavljenog snimka, dolazimo do zvaničnog sajta Evropske agencije za ljekove (EMA).
U okviru sajta postoji dio koji se naziva Veterinarska regulativa, gdje se možemo informisati o vakcini Clynav.
„Clynav je veterinarska vakcina koja se koristi za zaštitu atlantskog lososa od bolesti gušterače uzrokovane salmonidnim alfavirusom podtipa 3 (SAV3). Bolest gušterače kod atlantskog lososa može smanjiti debljanje, dovesti do oštećenja srca, pankreasa i skeletnih mišića i može uzrokovati smrt. Aktivna supstanca u lijeku Clynav je DNK plazmid (mali dio DNK) koji sadrži genetski kod za stvaranje proteina koji se nalazi u virusu bolesti gušterače lososa (SPDV)“, piše na sajtu EMA.
U jednom dijelu objavljenog snimka možemo uočiti natpis „Clynav“ na nečemu što podsjeća na kesu u kojoj se skladišti određena tečnost.
Na sajtu EMA, u dijelu gdje su objavljene sve informacije o vakcini „Clynav“, objašnjeno je kako se ona primjenjuje.
„Clynav je dostupan kao rastvor za injekcije i može se nabaviti samo na recept. Vakcina se daje anesteziranim ribama kao jedna injekcija u epaksialni mišić (mišić gornje polovine ribe) u području sa prednje i bočne strane leđnih peraja. Vrijeme za razvoj zaštite nakon vakcinacije zavisi od temperature vode…“, piše između ostalog.
Jedno od pitanja na koje EMA daje odgovor jeste i koji je period karence u slučaju vakcinisanih lososa.
Karenca predstavlja vrijeme koje je potrebno da protekne od posljednje primjene lijeka do trenutka konzumacije hrane.
„Karenca za ribu iz atlantskog lososa tretiranu Clynav-om je „nula“ dana, što znači da nema obaveznog vremena čekanja“, piše na sajtu.
Osim toga, navodi se i da je Evropska agencija za ljekove odlučila da su koristi od Clynav-a veće od rizika i da se može odobriti za upotrebu u EU.
Sve navedeno jasno ukazuje na činjenicu da su u spornom fejsbuk postu objavljeni podaci koji nisu relevantni, niti za njih postoje bilo kakvi dokazi. Nasuprot tome, sajt agencije EU za ljekove detaljno objašnjava uzroke i poslijedice vakcinacije lososa.
Opšte poznata činjenica jeste da je Norveška zemlja koja prihoduje desetine milijardi eura od izvoza lososa. Upravo iz tog razloga, jedan članak iz 2019. godine govori o tome kako se ta zemlja bori sa nizom lažnih vijesti koje se tiču ove ribe.
Fejsbuk objava koja je predmet naše analize, očigledno nije prva sporna tvrdnja koja se dovodi u vezu sa uzgojem i liječenjem lososa. Zbog svega navedenog, postu smo dali ocjenu teorija zavjere.
Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
