Na Facebook stranici Marko Milačić – Prava Crna Gora 1. aprila je objavljena sljedeća poruka:
Uz ove riječi objavljena je i grafika sa brojevima umrlih u Italiji u prvim tromjesečjima prethodne četiri godine, uz zaključak da je ove godine u tom periodu umrlo 20.000 manje ljudi nego ranijih godina.
Objavu su lajkovali, komentarisali i podijelili brojni korisnici mreže.
Tim Raskrinkavanje. me je provjerio tačnost podataka i zaključaka iz ove objave.
Podaci Eurostata dostupni su za prethodne godine, ali ne i za 2020. godinu. Oni se neznatno razlikuju od podataka iz analizirane sporne objave, u kojoj nije naveden izvor podataka.
Eurostat dobija ove podatke od nacionalnih statističkih agencija, nakon statističke validacije za koju je potrebno vrijeme. Zbog poštovanja, ove metodologije, čak i podaci za 2019. godinu dostupni na sajtu su još uvijek preliminarni. Zbog toga što ozbiljna statistika zahtijeva vrijeme, podaci za 2020. godinu nijesu još uvijek dostupni.
Na sajtu talijanskog Nacionalnog institut za statistiku (Istat) su 1. aprila 2020. objavljeni ažurirani analitički podaci o dnevnoj smrtnosti i sintetički podaci po sedmicama, za period od 1. januara do 21. marta 2020, za 1084 od ukupno 7904 opštine u Italiji. Obuhvaćene su opštine koje koriste bazu Nacionalnog registra prebivališta (ANPR) koje od januara do marta imaju najmanje 10 smrtnih slučajeva, i koje su u martu bilježile povećanje mortaliteta koje je najmanje 20% veće od petogodišnjeg prosjeka.
Podaci se odnose na period do 21. marta, što je i logično jer se podaci koji bi obuhvatali cijeli mart ne mogu niti prikupiti niti obraditi za jedan dan. Istat podsjeća i da aktivnost statističke validacije zahtijeva prosječno razdoblje od četiri mjeseca, ali da zahvaljujući vanrednoj situaciji Istat omogućava njihovu dostupnost u kraćim rokovima.
Eksplanatorni izvještaj koji prati objavljene podatke daje i poređenja trendova smrtnosti u obuhvaćenim opštinama u 2020. godini sa podacima iz prethodnih godina.
Kako se navodi u izvještaju, sa širenjem epidemije je na lokalnom nivou detektovan porast broja smrtnih slučajeva, koji je često veći od onoga koji se službeno pripisuje COVID-19. Zbog toga navode da je monitoring trenda smrti kao cjeline, bez obzira na uzrok, od apsolutnog značaja.
U izvještaju se dalje navodi da je porast smrtnih slučajeva zbog svih uzroka vidljiv tek od kraja februara i od prve nedjelje marta i koncentrisan je u opštinama u sjevernom i centralnom dijelu zemlje gdje se epidemija najviše proširila. Povećanja su primijećena u ovim područjima ne samo u većim urbanim centrima, već i u oblastima manjih demografskih dimenzija.
Raskrinkavanje.ba je kontaktiralo Istat koji im je odgovorio da će potpuni podaci biti dostupni tek od maja, iako se zbog aktuelne situacije sa epidemijom ubrzano radi na njihovom objavljivanju.
U analiziranoj objavi Facebook stranice Marko Milačić – Prava Crna Gora koriste se podaci za koje nije naveden izvor. Na osnovu ovih nepouzdanih podataka izvode se netačni zaključci. Naime, kako je objašnjeno u izvodima iz izvještaja Istata, porast ukupnog broja smrtnih slučajeva vidljiv je tek od kraja februara i od prve nedjelje marta i koncentrisan je u opštinama koje su najviše pogođene epidemijom, gdje se bilježe ogromna povećanja broja umrlih.
Ovu objavu ocjenjujemo kao dezinformaciju. Tu ocjenu dobija medijski izvještaj koji u sebi sadrži “miks” činjenica i netačnog ili poluistinitog sadržaja. U ovakvim slučajevima, mediji ne moraju nužno biti svjesni netačnih informacija koje su objavljene zajedno sa istinitim. Takođe, ovom ocjenom biće tretirani i izvještaji koji imaju lažne atribucije ili naslove koji ne oslikavaju tekst u smislu tačnosti informacija.
Objavljivanje ovakih dezinformacija i neprovjerenih informacija posebno je opasno jer manipuliše čitaocima umanjujući stvarnu opasnost od koronavirusa. Koronavirusom je u vrijeme pisanja ovog teksta zaraženo preko milion ljudi širom svijeta i preko 50.000 je umrlo. Oni nijesu samo statistika za dnevnu upotrebu, već nečiji voljeni rođaci i prijatelji.
Ne nasijedajte na dezinformacije koje relativizuju opasnost virusa. Informišite se iz kredibilnih izvora i poštujte zvanična pravila i uputstva nadležnih institucija i Svjetske zdravstvene organizacije.
Viralne objave: Dezinformacija
