Od početka pandemije koronavirusa u javnosti je otvoreno pitanje o efikasnosti maski za lice, kao zaštitnog sredstva u sprječavanju širenja koronavirusa koje i danas traje. I dok medicinska struka govori da maske imaju važnu ulogu u sprječavanju širenja virusa, negatori pandemije šire brojne lažne vijesti i teorije zavjere o njihovoj štetnosti.
Na Facebook-u je podijeljen video snimak koji sadrži nekoliko neistina u vezi maski, koje se čak povezuju i sa “inicijacijskim ritualima”.
Uz objavu je podijeljen post “Zašto insistiraju da se nose brnjice. Čak i oni što su primili tri doze i njima savjetuju da nose brnjice. Zašto im je to toliko bitno”.
Snimak je titlovan na našem jeziku, a objavljen je u julu 2020. godine na portalu InfoWars.
Politifact navodi da iza ovog sajta stoji voditelj Aleks Džons i da je portal poznat po lažnim vijestima i širenju teorija zavjere.
InfoWars je zbog širenja dezinformacija o koronavirusu Google uklonio sa svog servisa Google play.
Na početku video snimaka, narator iznosi nekoliko neistinitih tvrdnji o maskama, od kojih je prva:
Tvrdnje da nošenje maske pravi štetu i da nauka to tvrdi su lažne. Relevantne zdravstvene organizacije, Američki centar za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) i Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) ukazali su da je nošenje maski jedan od važnih elemenata u sprečavanju širenja virusa, uz držanje distance i pranje ruku o čemu smo ranije pisali.
Svjetski portali za provjeru činjenca su utvrdili da ne postoje dokazi da maske narušavaju zdravlje.
Neutemeljene su tvrdnje da je aktuelna pandemija manje opasna od sezonskog gripa. SZO je objasnila sličnosti i razlike između te dvije bolesti, a ta organizacija je još u martu 2020. godine saopštila na konferenciji za novinare da korona izaziva težu bolest od sezonskog gripa.
SZO je i 2021. pojašnjavala razlike između gripa i novog koronavirusa navodeći da su simptomi slični ali da su virusi koji izazivaju grip i kovid ipak različiti, da bolesti podrazumijevaju potpuno različite tretmane, te da su i vakcine za grip i kovid različite.
Prema podacima Kovid mape koju svakodnevno ažurira “Centar za nauku i inženjerstvo Džon Hopkins” do sada je u svijetu (4. februar) umrlo 5.713.295 ljudi od posljedica koronavirusa.
Portal MiamiHerald prenio je stav stručnjaka da maske ne oslabljuju imuni sistem. Akiko Ivasaki sa Univerzita Jejl je objasnio da maske neće oslabiti imuni sistem i učiniti nas ranjivim na koronavirus, jer postoje milioni bezopasnih bakterija koji žive u našim domovima i na našoj koži.
Da maske ne mogu na naruše naš imuni sistem utvrdio je i USA Today, dok je Time prenio detaljnu analizu zbog čega su, u doba kada je dominantan soj omikron, najbolje nositi N95 maske, jer imaju najbolji sistem filtriranja, a Raskrinkavanje je i u ranijim objavama ukazalo da maske nijesu opasne.
U video objavi se objašnjava da se insisitranje na nošenju maski može opisati kao ogroman “incijaciijski ritual”.
Objašnjava se da su ti rituali postojali tokom cijelog čovječanstva još od drevnih vremana pa do modernog doba i da su psihološka istraživanja pokazala da funkcionišu tako da stvaraju želju kod osobe da pripada nekoj grupi. Narator u snimku kaže da ti rituali funkcionišu tako što se član izoluje i poremeti mu se svakodnevna rutina i da svi izgledaju isto (frizure, uniforme ili im je možda naređeno da nose maske) i da te tehnike služe da pojedinac vidi sebe kao člana grupe.
Naravno, postoji vjerodostojan dokaz da su medicinske maske koje su jedno od sredstava u sprečavanju širenja koronavirusa povezane sa “inicijacijskim ritualima”, već ove tvrdnje spadaju u teoriju zavjere.
Ovu objavu je analizirale i kolege iz Raskrinkavanje.ba. i utvrdile da se u objavi kao “dokaz” za tvrdnju da nauka “tvrdi da nam ove maske ništa ne pomažu, nego nam uništavaju naš prirodni imunološki sistem” u snimku se koristi citat članka objavljenog na stranici Science Daily.
Članak je iz 2015. i odnosi se na platnene maske i referira na studiju koja nosi naziv “Grupno nasumično ispitivanje platnenih maski u poređenju sa medicinskim maskama kod zdravstvenih radnika/ca”, objavljenu u medicinskom časopisu British Medical Journal (BMJ).
Studija zaista jeste pokazala da “zadržavanje vlage, ponovna upotreba platnenih maski i loša filtracija mogu dovesti do povećanog rizika od infekcije”. Ipak, studija je rađena 2015. godine u drugačijim okolnostima, kada globalna pandemija i problem nedostatka zaštitne opreme nijesu bili dio konteksta.
Zbog tvrdnji da nošenje maski pravi više štete, da je korona manje opasna od sezonskog gripa i da maske uništavaju naš imunološki sistem objavu ocjenjujemo kao “lažnu vijest”.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
Ovu objavu ocjenjujemo kao “teoriju zavjere” zbog neutemeljenih tvrdnji da us maske dio “inicijacijskih ritual”. Ocjenu “Teorija zavjere” dobija medijski izvještaj koji daje neistinit ili neprovjerljiv opis neke pojave, događaja ili osobe, predstavljajući ih kao dio ili rezultat skrivenog plana (“zavjere”). Za ovakve sadržaje karakteristično je da iznose niz tvrdnji, predstavljenih kao činjenice, između kojih se utvrđuju uzročno-posljedične veze, bez nuđenja bilo kakvih kredibilnih dokaza.
