Portal “IN4S” objavio je 18. marta tekst pod nazivom“ Mitropolit Amfilohije: Molitve i zvuk crkvenih zvona protiv epidemije“, koji prenosi uputstva Amfilohija Radovića sveštenicima o tome kako da se ponašaju povodom aktuelne situacije u vezi epidemije koju je izazvao korona virus.
U tekstu se iznosi tvrdnja o uticaju crkvenih zvona na širenje virusa, koja se posljednjih dana učestalo pojavljuje na internetu.
Amfilohijevu poruku su prenijeli i portali Alo.rs, Pobjeda, Kodex.me, Rtvbudva.me, Svetigora, Dan.me, Portal Analitika, Barski portal, Hronograf.net, Vijesti.me, CDM, Srpska24.me, Sajkaca.com, Svetosavlje.org, Kolektiv.me, Pljevaljske novine, Borba.me, Volim Podgoricu, Nasiusvetu.com, Aktuelno.me.
Tvrdnje Šipunova o dejstvu crkvenih zvona na patogene objavio je 15. marta i portal Sedmica.me. Iako nije naveden izvor, tekst je gotovo identičan onome koji je objavljen 2013. godine na blogu Vizionarski.wordpress.com.
U potrazi za izvorom ove tvrdnje i naučnikom Šipunovim, Raskrinkavanje.me je utvrdilo da su ruski mediji 20. marta prenijeli slične tvrdnje ruskog episkopa Ioana (Sergeja Leonidoviča Popova), koji se, takođe, “oslanja na istraživanja akademika Ruske akademije nauka Fateja Šipunova, koji se posvetio istraživanju kvantne mehanike i koji je vjerovao da zajedno s fizičkim svijetom postoji i duhovni svijet koji upravlja fizičkim svijetom.”
Pretragom ruskih internet sajtova, nijesmo mogli naći pouzdanu biografiju Šipunova. Na nekim mjestima stoji da je završio šumarski fakultet i magistrirao geografiju. Na drugima da je bio naučnik-ekolog, istoričar, publicista i javni radnik. Neki izvori navode da je bio doktor biologije, specijalista kvantne mehanike i akademik Ruske akademije nauka. Međutim, sve su ovo navodi sa popularnih sajtova i internet foruma. Fateja Jakovljeviča Šipunova nema na spisku članova Ruske akademije nauka – tu je samo jedan njegov prezimenjak, Arkadij Georgijevič Šipunov. Pronašli smo par Šipunovljevih knjiga koje se bave istorijskim temama, jednu o biosferi, i jedno izdanje iz 2007. godine pod naslovom “Nauka vodi Bogu”.
Šipunovljevu teoriju o zvonima nijesmo uspjeli pronaći na naučnim sajtovima, već u intervjuu koji je portal Ruski vjesnik objavio 4. septembra 2014, povodom dvadesetogodišnjice njegove smrti.
Raskrinkavanje.me je pretraživalo i relevantne naučne izvore, istraživanja koja se bave i zvukom, i ultrazvukom, i njihovim biološkim efektima i primjenom u medicini. Pitali smo i naučnike, kontaktirali fizičare koji se bave upravo akustikom, koji su nam potvrdili da su ove tvrdnje neutemeljene.
Pseudonaučne tvrdnje često nema svrhe pobijati naučnim dokazima i komplikovanim teorijama koje traže specifična predznanja da bi ih čitalac mogao razumjeti. Zato ćemo ovo objasniti običnim riječima.
Razlika između crkvenog zvona, violine i pjevača koji proizvodi isti ton je u alikvotnim tonovima. Svaki osnovni ton ima svoje alikvotne tonove, čije specifične amplitude i faze određuju kako on zvuči – da li kao zvono, violina, muškarac koji intonira “o” ili žena koja intonira “e”. Što je alikvotni ton viši, to je obično slabiji.
Da bi zvuk mogao nanijeti štetu, mora biti veoma jak i imati frekvenciju specifičnu predmetu koji se želi uništiti, kao u poznatom primjeru operske pjevačice koja glasom razbija čašu. Sada, viruse sačinjavaju proteini: oni su mekani i fleksibilni. Zamislite da operska pjevačica svojim glasom pokušava razbiti jastuk veličine čaše vina. To je, jednostavno, nemoguće. Osim toga, virusi koje biste pokušali na ovaj način da uništite nalaze se u plućima naših voljenih. Tamo kao da su pod gomilom jastuka i pokrivača: nemoguće im je bilo šta učiniti zvukom.
Muzika, zvuk crkvenih zvona i molitva nekome mogu pružiti nadu i podršku. Ali, nažalost, ne mogu i izliječiti virusne infekcije.
Članke koje nekritički prenose tvrdnje naučno irelevatnih izvora o ljekovitosti crkvenih zvona, predstavljajući ih kao naučne činjenice ocjenjujemo ocjenom “pseudonauka”.
Ocjenu “Pseudonauka” dobija medijski izvještaj koji pokušava da određena mišljenja, stavove, vrijednosti ili nalaze dobijene nenaučnim metodom, predstavi kao naučna otkrića ili činjenice. U ovakvim izvještajima često se pogrešno ili manipulativno interpretiraju postojeća naučna istraživanja, ili se poziva na istraživanja koja nisu u skladu sa naučnom provjerom i utvrđivanjem činjenica.
Portal Analitika objavio je ispravku u svom origanalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovao prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.
Edit: 05.03.2021.
IN4s: Pseudonauka | CDM: Pseudonauka | Alo: Pseudonauka | Pobjeda: Pseudonauka | Kodex.me: Pseudonauka | Svetigora: Pseudonauka | Dan: Pseudonauka | Portal Analitika: Pseudonauka,Demantovano | Barski portal: Pseudonauka,Demantovano | Hronograf: Pseudonauka,Demantovano | Vijesti online: Pseudonauka,Demantovano | Srpska 24: Pseudonauka,Demantovano | Sajkaca: Pseudonauka,Demantovano | Svetosavlje: Pseudonauka,Demantovano | Kolektiv.me: Pseudonauka,Demantovano | Pljevaljske novine: Pseudonauka,Demantovano | Borba: Pseudonauka,Demantovano | Volim Podgoricu: Pseudonauka,Demantovano | Nasi u svetu: Pseudonauka,Demantovano | Aktuelno.me: Pseudonauka,Demantovano | Sedmica magazin: Pseudonauka,Demantovano
